در ميان فرشهاي اسلامي سجاده فرش بيانگر يك سبك بسيار خاص در جهان فرش است. از نظر فني هر قالي يا قاليچه ميتواند با هدف نماز خواندن استفاده شود كه از اينرو هر فرش كوچك ميتواند يك فرش نماز يا فرش سجاده قلمداد شود.
با اين حال، به نظر ميرسد سجاده فرش به عنوان يك نوع خاص يا سبك خاصي در طول تاريخ طراحي فرش اسلامي پديدار گشته است. آنچه كه فرش سجاده را از لحاظ شكل و قالب متمايز ميكند، استفاده از يك درگاه طاقي، با نقش و نگار طاقچه و موضوع "محراب" است.
در واقع بافت اين فرشهاي ويژه براي خواندن نماز را ميتوان به عنوان يك نمونهي بارز از جنبههاي عبادت در هنر اسلامي قلمداد كرد.
انواع طرحهاي فرش سجاده
طرحهاي فرش سجادهاي را ميتوان به سه قسمت عمده تقسيم بندي كرد:
1. سجاده فرش محرابي
2. فرش سجاده تشريفاتي
3. فرش سجادهاي يكپارچه
سجاده فرش محرابي:
ميتوان گفت كه پرفروشترين و محبوب ترين نوع فرش براي مسجد، سجاده فرش محرابي است.
در اين نوع قالي همواره يك طاق محراب به كار ميرود و اين قوس محراب توسط ستونهايي احاطه گرديده كه در اطراف آن نيز، اشكال هندسي و گل و بوته به شكل خلاقانهاي منقوش گرديده است.
چه قبله متمايل باشد و چه مستقيم، فرش محرابي بايد كاملا رو به روي قبله نصب شود. اين نوع فرش سجادهاي را به دو صورت موازي و يا شطرنجي ميتوان نصب و اجرا كرد.
فرش سجاده تشريفاتي:
سجاده فرش تشريفاتي فاقد هر گونه طرح محراب ميباشد و به صورت رول بافته ميشود؛ به طور معمول در قسمت بالاي فرش تشريفاتي مسجد يك حاشيه به منظور قرار گرفتن مهر نمازگزار وجود دارد.
به طور كلي ميتوان گفت كه فرش سجاده تشريفاتي در مقايسه با فرش محرابي از پرتي كمتري برخوردار است و همچنين نياز نيست كه كاملا رو به روي قبله پهن شود و هميشه به صورت مستقيم نصب ميشود.
نقش مايهي اصلي فرش تشريفاتي معمولا گل و بوته و همچنين اشكال هندسي ميباشد.
فرشهاي سجادهاي يكپارچه از چند فرش كه توسط رفوگر به هم چسبيده و منسجم ميشوند، تشكيل ميگردد.
پس از بافت اين نوع فرش سجاده، نوبت به انتقال فرشها به محل مورد نظر است كه بايد توسط رفوگران خبره و حرفهاي تكههاي قالي در جاي خود قرار گرفته و به شيوهي خاصي به يكديگر متصل شوند به طوريكه هيچ گونه اثري از محل اتصال قطعات فرش برجاي نماند.
به چند دليل از اين نوع فرشها كمتر در مساجد استفاده ميشود:
- حمل و جابه جايي سخت
- شستشوي مشكل
- هزينهي بالا
به چه دليل از سجاده فرش استفاده ميكنيم؟
زماني كه نمازگزاران مشغول به خواندن نماز در مسجد، نمازخانه و يا ساير اماكن متبركه هستند، نياز به يك محيط تكرار شونده و يكدست هست تا نمازگزاران به صورت نمادين در فضايي هماهنگ و به تقليد از يكديگر به سوي قبله بايستند و اينچنين آنها را از دنياي مادي بيرون براي ارتباط با پروردگار بي همتا جدا كند. در واقع سجاده فرش پهن شده در مساجد و نمازخانهها، اين نياز مسلمانان را كاملا برآورده ميكند.
مسجد هميشه به گونهاي ساخته ميشود كه طاق محراب آن به جهت قبله يا همان سمت مكه باشد؛ مكه (واقع در عربستان) شهري مقدس براي همهي مسلمانان است كه قبله گاه اصلي آنها يعني كعبه در آن واقع گرديده است.
محراب نقش شده و بافته شده بر سجاده فرش به معناي دروازهي الهي است؛ ميتوان گفت قسمت پاييني نقش محراب در فرش سجاده، نمادي از دنياي مادي و زميني است و همچنين قسمت بالايي قوس منقوش در محراب سجاده فرش نمادي از دنياي روحاني و آسماني است؛ كه در واقع اين دروازهي الهي مومنان را از دنياي فناپذير زميني به دنياي آسماني و لايتنازل الهي منتقل ميكند.
فرش محرابي بايد به سمت قبله پهن گردد تا بدين ترتيب، عبادت كننده روبروي خانهي خدا قرار گيرد و متقاعد شود كه نماز او در پيشگاه خداوند شنيده خواهد شد.
چرا بايد از سجاده فرش استفاده كنيم؟
- فرش سجاده با دارا بودن طرح يكدست و يكپارچهي خود علاوه بر زيبايي كه به فضاي مسجد ميبخشد، تشخيص قبله را براي نمازگزاران ساده ميكند و همچنين نظم و هماهنگي خاصي به صفهاي نماز ميبخشد.
- از آنجاييكه سجاده فرش به سفارش بافته ميشود، معمولا مناسب با متراژ مسجد و يا نمازخانه توليد ميگردد كه كاملا مكان متبركه را پوشش ميدهد و هيچگونه فضاي خالي را باقي نميگذارد.
- فرش محرابي داراي طرحها و رنگهاي مختلفي است كه ميتوانيد با توجه به نماي داخلي مسجد، فرش سجادهاي مناسب را انتخاب كنيد.
- علاوه بر نصب راحت و همچنين شستشوي آسان، در صورت هر گونه آسيب، فقط كافيست كه يك سجاده فرش ترميم و يا تعويض گردد.
ابعاد فرش سجاده استاندارد چند سانتيمتر است؟
ابعاد سجاده فرش به صورت رول چند سانتي متر است؟
عرض فرش سجاده محرابي و تشريفاتي در حالت رول، به صورت ثابت و 125 سانتي متر است در حالي كه طول آن به متراژ مسجد (از ديوار تا ديوار) مورد نظر بستگي دارد و معمولا به سفارش مشتري يا مقدار مورد نياز مسجد بافته ميشود.
ابعاد يك فرش سجاده به صورت تك محرابي چند سانتي متر است؟
اندازهي يك سجاده فرش (به صورت تك محرابي) داراي طول ثابت 125 سانتي متر و همچنين داراي عرض ثابت 63.5 سانتي متر ميباشد.
شايان ذكر است كه اين ابعاد هم در فرش محرابي و هم در فرش تشريفاتي يكسان است.
شانه و تراكم در سجاده فرش به چه معناست؟
چگونه تعداد شانه در سجاده فرش را تشخيص دهيم؟
به طور كلي تعداد گرههاي در عرض فرش سجاده را شانه ميگويند. به عنوان مثال در يك فرش سجادهاي 700 شانه، يعني در هر متر از عرض آن 700 گره بافته شده است.
حال براي اينكه خود شما تشخيص بدهيد كه فرشتان چند شانه است، بايد تعداد گره در عرض سجاده فرش (از پشت قالي) را بشماريد؛ پس براي تشخيص تعداد شانهي دقيق، ميتوانيد يك خط كش برداريد و 1 متر از عرض فرش را انتخاب كنيد و تعداد گره يا رديف آن را بشماريد؛
به طور مثال براي فرش 1000 شانه بايد 1000 گره در يك متر عرض وجود داشته باشد (يا به صورت ساده تر ميتوانيد فقط تعداد گرهي 1 سانتيمتر از عرض قالي را بشماريد كه در اين صورت بايد داراي 10 گره باشد.)
چگونه رنج تراكم در فرش سجاده را تشخيص دهيم؟
به طور كلي به تعداد گرههاي موجود در طول سجاده فرش، تراكم گفته ميشود. به عنوان مثال در يك فرش سجادهاي با تراكم 3600، يعني در هر متر از طول آن، تعداد 3600 پود وجود دارد.
حالا براي اينكه خودتان تشخيص بدهيد كه فرشتان داراي چه تراكمي است، بايد تعداد پود در طول فرش سجاده (از پشت قالي) را بشماريد؛ پس براي تشخيص رنج تراكمي دقيق، ميتوانيد يك خط كش برداريد و 1 متر از طول قالي را انتخاب كنيد و تعداد پود آن را بشماريد.
به طور مثال براي يك قالي با تراكم 3000 بايد 3000 پود در يك متر طول وجود داشته باشد (يا به صورت ساده تر ميتوانيد فقط تعداد پود در 1 سانتيمتر از طول فرش را بشماريد كه در اين صورت بايد داراي 30 پود باشد.)
منظور از نصب فرش سجاده چيست؟
منظور از نصب سجاده فرش همان برش، دور دوزي و زيگزاگ رول فرش سجاده در مكان متبركه ميباشد.
از آنجايي كه فرشهاي محرابي مساجد و نمازخانهها به صورت رولي و با عرض 125 سانتيمتر توليد ميشوند، بايد فرشها در مساجدي كه داراي قبلهي متمايل هستند كاملا به سمت قبله پهن شوند و جاهايي از فرش سجاده كه به ستون برخورد ميكند، برش و دوردوزي شود تا بعدها به فرش آسيبي نرسد.
نحوهي چيدن رديف سجاده فرشها و يا رول فرشهاي محرابي، ميتواند بسته به سليقهي هيئت امناي مسجد و يا مصلي به دو صورت موازي و يا يكي در ميان (كه اصطلاحا شطرنجي گفته ميشود) اجرا شود، كه اين مورد معمولا در محل قابل تغيير ميباشد.
Resource: https://farshvare.com/%d8%b3%d8%ac%d8%a7%d8%af%d9%87-%d9%81%d8%b1%d8%b4/
در ميان فرشهاي اسلامي سجاده فرش بيانگر يك سبك بسيار خاص در جهان فرش است. از نظر فني هر قالي يا قاليچه ميتواند با هدف نماز خواندن استفاده شود كه از اينرو هر فرش كوچك ميتواند يك فرش نماز يا فرش سجاده قلمداد شود.
با اين حال، به نظر ميرسد سجاده فرش به عنوان يك نوع خاص يا سبك خاصي در طول تاريخ طراحي فرش اسلامي پديدار گشته است. آنچه كه فرش سجاده را از لحاظ شكل و قالب متمايز ميكند، استفاده از يك درگاه طاقي، با نقش و نگار طاقچه و موضوع "محراب" است.
در واقع بافت اين فرشهاي ويژه براي خواندن نماز را ميتوان به عنوان يك نمونهي بارز از جنبههاي عبادت در هنر اسلامي قلمداد كرد.
انواع طرحهاي فرش سجاده
طرحهاي فرش سجادهاي را ميتوان به سه قسمت عمده تقسيم بندي كرد:
1. سجاده فرش محرابي
2. فرش سجاده تشريفاتي
3. فرش سجادهاي يكپارچه
سجاده فرش محرابي:
ميتوان گفت كه پرفروشترين و محبوب ترين نوع فرش براي مسجد، سجاده فرش محرابي است.
در اين نوع قالي همواره يك طاق محراب به كار ميرود و اين قوس محراب توسط ستونهايي احاطه گرديده كه در اطراف آن نيز، اشكال هندسي و گل و بوته به شكل خلاقانهاي منقوش گرديده است.
چه قبله متمايل باشد و چه مستقيم، فرش محرابي بايد كاملا رو به روي قبله نصب شود. اين نوع فرش سجادهاي را به دو صورت موازي و يا شطرنجي ميتوان نصب و اجرا كرد.
فرش سجاده تشريفاتي:
سجاده فرش تشريفاتي فاقد هر گونه طرح محراب ميباشد و به صورت رول بافته ميشود؛ به طور معمول در قسمت بالاي فرش تشريفاتي مسجد يك حاشيه به منظور قرار گرفتن مهر نمازگزار وجود دارد.
به طور كلي ميتوان گفت كه فرش سجاده تشريفاتي در مقايسه با فرش محرابي از پرتي كمتري برخوردار است و همچنين نياز نيست كه كاملا رو به روي قبله پهن شود و هميشه به صورت مستقيم نصب ميشود.
نقش مايهي اصلي فرش تشريفاتي معمولا گل و بوته و همچنين اشكال هندسي ميباشد.
فرشهاي سجادهاي يكپارچه از چند فرش كه توسط رفوگر به هم چسبيده و منسجم ميشوند، تشكيل ميگردد.
پس از بافت اين نوع فرش سجاده، نوبت به انتقال فرشها به محل مورد نظر است كه بايد توسط رفوگران خبره و حرفهاي تكههاي قالي در جاي خود قرار گرفته و به شيوهي خاصي به يكديگر متصل شوند به طوريكه هيچ گونه اثري از محل اتصال قطعات فرش برجاي نماند.
به چند دليل از اين نوع فرشها كمتر در مساجد استفاده ميشود:
- حمل و جابه جايي سخت
- شستشوي مشكل
- هزينهي بالا
به چه دليل از سجاده فرش استفاده ميكنيم؟
زماني كه نمازگزاران مشغول به خواندن نماز در مسجد، نمازخانه و يا ساير اماكن متبركه هستند، نياز به يك محيط تكرار شونده و يكدست هست تا نمازگزاران به صورت نمادين در فضايي هماهنگ و به تقليد از يكديگر به سوي قبله بايستند و اينچنين آنها را از دنياي مادي بيرون براي ارتباط با پروردگار بي همتا جدا كند. در واقع سجاده فرش پهن شده در مساجد و نمازخانهها، اين نياز مسلمانان را كاملا برآورده ميكند.
مسجد هميشه به گونهاي ساخته ميشود كه طاق محراب آن به جهت قبله يا همان سمت مكه باشد؛ مكه (واقع در عربستان) شهري مقدس براي همهي مسلمانان است كه قبله گاه اصلي آنها يعني كعبه در آن واقع گرديده است.
محراب نقش شده و بافته شده بر سجاده فرش به معناي دروازهي الهي است؛ ميتوان گفت قسمت پاييني نقش محراب در فرش سجاده، نمادي از دنياي مادي و زميني است و همچنين قسمت بالايي قوس منقوش در محراب سجاده فرش نمادي از دنياي روحاني و آسماني است؛ كه در واقع اين دروازهي الهي مومنان را از دنياي فناپذير زميني به دنياي آسماني و لايتنازل الهي منتقل ميكند.
فرش محرابي بايد به سمت قبله پهن گردد تا بدين ترتيب، عبادت كننده روبروي خانهي خدا قرار گيرد و متقاعد شود كه نماز او در پيشگاه خداوند شنيده خواهد شد.
چرا بايد از سجاده فرش استفاده كنيم؟
- فرش سجاده با دارا بودن طرح يكدست و يكپارچهي خود علاوه بر زيبايي كه به فضاي مسجد ميبخشد، تشخيص قبله را براي نمازگزاران ساده ميكند و همچنين نظم و هماهنگي خاصي به صفهاي نماز ميبخشد.
- از آنجاييكه سجاده فرش به سفارش بافته ميشود، معمولا مناسب با متراژ مسجد و يا نمازخانه توليد ميگردد كه كاملا مكان متبركه را پوشش ميدهد و هيچگونه فضاي خالي را باقي نميگذارد.
- فرش محرابي داراي طرحها و رنگهاي مختلفي است كه ميتوانيد با توجه به نماي داخلي مسجد، فرش سجادهاي مناسب را انتخاب كنيد.
- علاوه بر نصب راحت و همچنين شستشوي آسان، در صورت هر گونه آسيب، فقط كافيست كه يك سجاده فرش ترميم و يا تعويض گردد.
ابعاد فرش سجاده استاندارد چند سانتيمتر است؟
ابعاد سجاده فرش به صورت رول چند سانتي متر است؟
عرض فرش سجاده محرابي و تشريفاتي در حالت رول، به صورت ثابت و 125 سانتي متر است در حالي كه طول آن به متراژ مسجد (از ديوار تا ديوار) مورد نظر بستگي دارد و معمولا به سفارش مشتري يا مقدار مورد نياز مسجد بافته ميشود.
ابعاد يك فرش سجاده به صورت تك محرابي چند سانتي متر است؟
اندازهي يك سجاده فرش (به صورت تك محرابي) داراي طول ثابت 125 سانتي متر و همچنين داراي عرض ثابت 63.5 سانتي متر ميباشد.
شايان ذكر است كه اين ابعاد هم در فرش محرابي و هم در فرش تشريفاتي يكسان است.
شانه و تراكم در سجاده فرش به چه معناست؟
چگونه تعداد شانه در سجاده فرش را تشخيص دهيم؟
به طور كلي تعداد گرههاي در عرض فرش سجاده را شانه ميگويند. به عنوان مثال در يك فرش سجادهاي 700 شانه، يعني در هر متر از عرض آن 700 گره بافته شده است.
حال براي اينكه خود شما تشخيص بدهيد كه فرشتان چند شانه است، بايد تعداد گره در عرض سجاده فرش (از پشت قالي) را بشماريد؛ پس براي تشخيص تعداد شانهي دقيق، ميتوانيد يك خط كش برداريد و 1 متر از عرض فرش را انتخاب كنيد و تعداد گره يا رديف آن را بشماريد؛
به طور مثال براي فرش 1000 شانه بايد 1000 گره در يك متر عرض وجود داشته باشد (يا به صورت ساده تر ميتوانيد فقط تعداد گرهي 1 سانتيمتر از عرض قالي را بشماريد كه در اين صورت بايد داراي 10 گره باشد.)
چگونه رنج تراكم در فرش سجاده را تشخيص دهيم؟
به طور كلي به تعداد گرههاي موجود در طول سجاده فرش، تراكم گفته ميشود. به عنوان مثال در يك فرش سجادهاي با تراكم 3600، يعني در هر متر از طول آن، تعداد 3600 پود وجود دارد.
حالا براي اينكه خودتان تشخيص بدهيد كه فرشتان داراي چه تراكمي است، بايد تعداد پود در طول فرش سجاده (از پشت قالي) را بشماريد؛ پس براي تشخيص رنج تراكمي دقيق، ميتوانيد يك خط كش برداريد و 1 متر از طول قالي را انتخاب كنيد و تعداد پود آن را بشماريد.
به طور مثال براي يك قالي با تراكم 3000 بايد 3000 پود در يك متر طول وجود داشته باشد (يا به صورت ساده تر ميتوانيد فقط تعداد پود در 1 سانتيمتر از طول فرش را بشماريد كه در اين صورت بايد داراي 30 پود باشد.)
منظور از نصب فرش سجاده چيست؟
منظور از نصب سجاده فرش همان برش، دور دوزي و زيگزاگ رول فرش سجاده در مكان متبركه ميباشد.
از آنجايي كه فرشهاي محرابي مساجد و نمازخانهها به صورت رولي و با عرض 125 سانتيمتر توليد ميشوند، بايد فرشها در مساجدي كه داراي قبلهي متمايل هستند كاملا به سمت قبله پهن شوند و جاهايي از فرش سجاده كه به ستون برخورد ميكند، برش و دوردوزي شود تا بعدها به فرش آسيبي نرسد.
نحوهي چيدن رديف سجاده فرشها و يا رول فرشهاي محرابي، ميتواند بسته به سليقهي هيئت امناي مسجد و يا مصلي به دو صورت موازي و يا يكي در ميان (كه اصطلاحا شطرنجي گفته ميشود) اجرا شود، كه اين مورد معمولا در محل قابل تغيير ميباشد.
Resource: https://farshvare.com/%d8%b3%d8%ac%d8%a7%d8%af%d9%87-%d9%81%d8%b1%d8%b4/